Monografia opracowuje kwestię prawdy w polityce na potrzeby badań humanistycznych i społecznych – ze szczególnym uwzględnieniem filozofii polityki. Wnosi istotne novum do literatury przedmiotu w aspekcie metodologicznym i historyczno-analitycznym.
Porządkuje dyskusję o prawdzie w polityce dzięki sporządzeniu typologii filozoficznych kontekstów, w które uwikłane jest pojmowanie relacji między prawdą a polityką (ontologiczno-metafizyczny, epistemologiczny, aksjologiczny) i wyodrębnieniu zasadniczych modeli aksjologicznego sposobu rozumienia statusu prawdy w polityce (rozdzielność prawdy i polityki, mocny status prawdy w polityce, słaby status prawdy w polityce, w którym mieści się problematyczny status prawdy w polityce).
Głównym celem badania było zrekonstruowanie aksjologicznych koncepcji miejsca i roli prawdy w polityce wyłożonych w pismach L. Straussa, J. Rawlsa i J. Habermasa. Wybrani zostali przedstawiciele ważnych nurtów filozofii polityki, których doniosłość myśli jest niekwestionowana.
Wnioski główne:
– Rozważania badanych filozofów sytuują się w modelu problematycznego statusu prawdy w polityce. Prawdę wiążą z rozumem teoretycznym, politykę – z rozumem praktycznym. Twierdzą, że istnieją zróżnicowane drogi poszukiwania prawdy, jej określeń i koncepcji. Prawda jest najwyższą wartością wiedzy teoretycznej, sprawiedliwość – polityki. Niemożliwe i niewłaściwe jest pełne zaistnienie prawdy w polityce, zagraża to pokojowemu współżyciu ludzi, trwałe integracji różnorodności światopoglądowej, kulturowej i społecznej. Prawda nie jest wartością polityczną, ani wartością naczelną i porządkującą w polityce. Nie jest też odkrywana w procesie politycznym, a władza polityczna nie powinna być narzędziem jej upowszechniania. Jednak rozum praktyczny korzysta z ustaleń rozumu teoretycznego, pewne prawdy są wiedzą do wykorzystania w polityce, wnosząc do niej wkład w postaci koniecznej wiedzy o faktach, która funkcjonuje we wspólnym obiegu jako informacja, punkt odniesienia.
– Problematyczny status prawdy w polityce przebiega w poprzek podziałów funkcjonujących w ramach filozofii polityki, jednoczy zwolenników różnych koncepcji prawdy. Łączy klasycznego konserwatystę z liberałem politycznym i etykiem dyskursu wywodzącym się ze szkoły frankfurckiej.
– W modelu problematycznego statusu prawdy w polityce prawda nie zespala się z przemocą i nie uderza w wolność, dzięki względnej autonomii prawdy i polityki, odróżnieniu prawdy dopuszczalnej w porządku politycznym od tej, która nie powinna w nim występować, wyznaczeniu prawdzie instrumentalnej roli w sferze politycznej oraz uznaniu prawdomówności za cnotę polityczną. Przemoc może sprzęgać się z prawdą, gdy ta opuszcza właściwą sobie domenę lub jest zespalana z niewłaściwymi dla niej środkami. Poza tym opresyjność władzy politycznej zależy od pojmowania polityki.
– Między reprezentantami problematycznego statusu prawdy w polityce istnieje spór o najlepszy ustrój, urzeczywistniający określone wartości nadrzędne.